سیستم اعلام حریق به مجموعه ای از تجهیزات: دتکتور دود، حرارت، شعله و گاز گفته می شود که به وجود آمدن حریق را با علائمی نظیر آژیر و یا فلاشر هشدار می دهد. اگر این سیستم به صورت صحیح نصب شود در مواقع ضروری می تواند جان افراد را نجات دهد متاسفانه در بیش از ۹۰ درصد پروژه های اجرایی کشور سیستم های اعلام حریق تنها چند ماه کار کرده و بعد از آن بلااستفاده باقی می مانند.
همانطور که گفتیم استفاده از سیستمهای اعلام حریق امنیت جانی و مالی را برای افراد فراهم می کند اما باید این را در نظر بگیریم که تمام دستگاه های الکترونیکی نیاز به چک شدن مداوم و دوره ای دارند برای مثال عمر باتری سیستم های اعلام حریق کوتاه است و باید هر چند وقت یکبار حتما آنها را چک کرد و یا ممکن است قسمت هایی از دتکتور این سیستمها به مرور زمان فرسوده شوند بنابراین باید به صورت دوره ای و هر چند وقت یکبار از سلامت و عملکرد درست آن ها مطمئن شد.
چه زمانهایی باید سیستم اعلام حریق را چک و تست کرد
بر اساس استانداردهای آتش نشانی آمریکا باید حداقل یک بار در ماه سیستم های اعلام حریق را چک کنید و هر سال یک یا دو بار باتری های موجود در آنها را تعویض کنید.
اگر دتکتور یا آشکارساز دود به طور منظم بوق کوتاه بزند بدون اینکه توسط کسی لمس شده باشد و هشدارهای غلط بدهد این بدین منظور است که وجود دود زیاد و مکرر در اطراف آن سبب شده تا بیش از حد فعال شود که ادامه داشتن این روند موجب فرسودگی سریعتر دستگاه اعلام حریق می شود.
چگونه دستگاه اعلام حریق را چک کنیم
قبل از انجام هر کاری حتما همیشه دستورالعمل های شرکت سازنده را مطالعه کرده و روش مناسب را برای تست دستگاه انتخاب کنید. اما به طور معمول بیشترین آشکارسازهای دود که شامل سیم و باتری میشوند را می‌توانید با روشی که توضیح می دهیم تست کنید.
قبل از هر گونه اقدامی حتما اطرافیان را از تصمیم خود آگاه کنید چرا که سیستم های اعلام حریق دارای صدای هشدار بلندی هستند و ممکن است سالمندان، کودکان و افرادی که در محیط قرار دارند را به وحشت بیندازند پس حتما دیگران را از تست دستگاه با خبر کنید.
در مرحله دیگر یکی از افراد خانواده را در دورترین فاصله از زنگ هشدار قرار دهید تا از شنیدن صدای هشدار در تمام نقاط خانه مطمئن شوید چرا که ممکن است در نقاطی از خانه صدا خفه و یا کم باشد و نیاز به نصب دتکتور های دیگری داشته باشید.
در مرحله سوم دکمه ای که در جلو یا پشت دتکتور قرار دارد را چند ثانیه نگه دارید تا صدای بلندی از دتکتور دود بلند شود برای چک کردن میزان حساسیت دستگاه می توانید از اسپره های دودزا و یا کبریت استفاده کنید و با نگه داشتن آنها در نزدیکی دتکتور آن را تست کنید.
اگر صدای بلند شده از دتکتور ضعیف است و یا اصلا شنیده نمی شود بهتر است باتری ها را چک کرده و آنها را تعویض کنید.
مهم نیست آشکارساز شما با برق کار میکند و یا باتری اگر شش ماه از زمان آخرین تعویض باتری آن گذشته باشد بدون در نظر گرفتن نتیجه آزمایش باتری های قدیمی را باتری های جدید عوض کرده و باز هم سلامت دستگاه را چک کنید.
یکی از نکات خیلی مهم چک کردن دتکتور دود است حتماً سوراخهای آن را بررسی کنید تا گرد و غبار و یا مواد دیگری جلوی دتکتور را نگرفته باشد چرا که عملکرد دستگاه را با خطا مواجه می کند.بر اساس استانداردهای سازمان آتش نشانی آمریکا سیستم های اعلام حریق حتی اگر به طور منظم به آنها رسیدگی شود و یا کارایی خود را هنوز به خوبی داشته باشند باید پس از ده سال و یا زودتر تعویض شوند.علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد سایر اجزای سیستم های اعلام حریق از قبیل: دتکتور دود، دتکتور گرما، دتکتور کانال ،نور و غیره، پنل اعلام حریق رابط بین شستی ها،استروپ های horn، chim، speaker وغیره را باید بررسی کرد تا از عملکرد درست آنها اطمینان پیدا کنیم
نحوه تنظیم هشدار دهنده پس از انجام تست
بعد از انجام دادن آزمایش عملکرد سیستم اعلام حریق دکمه تست را به مدت ۱۵ ثانیه نگه دارید تا دستگاه مجدداً تنظیم شود و برای آزمایش های بعدی آماده باشد.
اگر تامین کننده حسگر شما باتری است آن را از جای خود در آورید و دوباره جایگذاری کنید
اگر سیستم هشدار دهنده شما با برق کار میکند حسگر را از جایی که به آن وصل است خارج کنید باتری های پشتیبان را در آورده و بار دیگر بیاندازید در صورتی که پس از اتصال به نیروی تامین کننده دستگاه شروع به بوق زدن کرد احتمالا دچار مشکل شده است و نیاز به تعمیر و یا تعویض دارد.
برای آزمایش کردن چندین هشدار دهنده سیمی بهتر است برق هر یک از آنها را به نوبت از فیوز قطع کنید تا کارتان راحت تر و ساده تر انجام شود.
مدت زمان تست سیستم های اعلام حریق
به طور کلی نمی توان زمان مشخصی را برای آزمایش سیستم های اعلام حریق تعیین کرد چرا که با توجه به تجهیزات و مکان مورد نظر زمان تست نیز متفاوت است برای مثال چک کردن سیستم هشدار دهنده یک ساختمان سه طبقه اداری ممکن است نیم روز طول بکشد ولی بیمارستانها، هتل ها و ساختمان های بزرگ مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشند به عنوان مثال چک کردن سیستم اعلام حریق بیمارستان و انجام آزمایشات می تواند یک هفته زمان ببرد. معمولا تست ها قسمت به قسمت انجام می شوند به طور مثال یک روز بال شرقی بیمارستان و روز دیگر بال غربی بیمارستان را آزمایش می‌کنند و همینطور به ترتیب تمام حسگرهای مکان مورد نظر چک میشوند.
محل قرار گرفتن حسگر دود را پیدا کنید.
در بیشتر خانه ها حسگر دود را می توانید بر روی سقف و یا در نقاط بالایی دیوار پیدا کنید. بیشتر حسگر ها همچون یک دیسک کوچک و سفید هستند که در بالا و یا کنار خود یک لامپ LED دارند.
در بیشتر مدل ها لازم است که قبل از فشردن دکمه ی تست چند مرتبه بالا و پایین بپرید. اگر حسگر ها به درستی نصب شده باشند نباید در نزدیکی درها، پنجره ها و کانال های هوایی هیچ حسگری یافت شود .
با فشردن دکمه ی تست تأمین نیروی حسگر را امتحان کنید.
در بعضی هشدار دهنده ها برای این کار کافی است تا دکمه ی روی حسگر را فشار داده و چند ثانیه نگه دارید. اما در برخی دیگر از هشدار دهنده ها برای این کار باید پیچ های حسگر را باز کرده و حسگر را از سقف یا دیواری که به آن متصل است جدا کنید، سپس دکمه ای که در پشت آن قرار دارد را فشار دهید.
اگر زنگ هشدار دهنده به صدا در آمد به این معنی است که حسگر نیروی لازم را دارد. اگر صدای زنگ حسگر بلند نشد احتمالاً لازم است که باتری های حسگر را عوض کنید و اگر از طریق سیم کشی برق آن تأمین می شود سیم هایی که آن را به دیوار یا سقف متصل می کنند را تعویض کنید .
- قبل از تمام کردن تست در اطراف حسگر بگردید تا ببینید میزان صدای آن چقدر است. اگر در اتاق های کناری صدای حسگر را نمی شنوید پس صدای حسگر به حد کافی زیاد نیست که بتواند شما را در امان نگه دارد.
- در حسگر های جدید با تست کردن برق سیستم حسگر های دود و ذرات نیز سنجیده می شوند و نیازی به تست های دیگر نیست.
حسگر های دود را با استفاده از یک اسپری حاوی مواد دود زا امتحان کنید.
به داخل یک ابزار فروشی رفته و یک اسپری دود زا تهیه کنید. با توجه به دستورالعمل های درج شده روی قوطی اسپری آن را به نزدیکی حسگر دود اسپری کنید به گونه ای حسگر بتواند متوجه آن شود. اگر حسگر به صدا در نیامد احتمالاً سنسور حساس به دود و ذرات در حسگر از کار افتاده است .
- پس از تمام شدن تست با استفاده از جاروبرقی باقی مانده ی ذرات داخل هوا و روی حسگر را تمیز کنید. اگر حسگر هنوز کثیف است می توانید با استفاده از یک پارچه ی نرم حسگر را تمیز کنید.
برای امتحان کردن حسگر دود چند کبریت روشن کنید.
در زیر حسگر بایستید و سه الی چهار کبریت را در دست خود نگه داشته و آن ها را روشن کنید.
سریع آن ها را فوت کنید تا دود آن ها به حسگر دود برسد. این دود باید حسگر دود دستگاه را تحریک کند و زنگ را به صدا درآورد. اگر هشدار دهنده فعال نشد یعنی حسگر شما به درستی کار نمی کند .
- وقتی کبریت ها را در دست خود نگه می دارید مراقب باشید که انگشتانتان را نسوزانید.
- پس از تست دود را از محل خارج کنید و اگر حسگر کثیف است با استفاده از یک فرچه و یا پارچه ی نرم آن را تمیز کنید.
پس از انجام هر تست هشدار دهنده ی خود را مجدداً تنظیم کنید.
پس از انجام هر ارزیابی می تواند با فشردن و نگه داشتن دکمه ی تست به مدت حدوداً 15 ثانیه آن را خاموش کنید. این کار باعث تنظیم مجدد دستگاه شده و آن را برای تست های دیگر آماده می کند .
اگر هشدار دهنده خاموش نمی شود سیم تأمین کننده ی برق یا باتری آن را درآورده و دوباره در جای خود قرار دهید. برای حسگر هایی که با باتری کار می کنند تنها باتری را بیرون آورده و آن را مجدداً جاگذاری کنید.
برای حسگر هایی که دارای سیم کشی هستند، حسگر را از دیوار یا سقفی که به آن نصب شده است جدا کرده و باتری های پشتیبان آن را بیرون آورده و دوباره بیاندازید . اگر پس از اتصال به منبع نیرو هشدار دهنده فوراً شروع به بوق زدن کرد احتمالاً هشدار دهنده دارای مشکل است .اگر می خواهید چند هشدار دهنده ی سیمی را تنظیم مجدد کنید، این فرایند را با قطع کردن به نوبت برق مربوط به هریک از هشدار دهنده ها از فیوز برق برای خود ساده تر کنید.
در پایان به این نکته توجه کنید که تست و آزمایش سیستم های اعلام حریق باید تحت نظر یک متخصص فنی و حرفه ای انجام گیرد و فرد مورد نظر اطلاعات کافی از تمام اجزای سیستم های هشدار دهنده و نحوه تعمیر و رسیدگی آنها را داشته باشد.
دوره های آموزش نصب اعلام حریق به طور کاملا عملی ویژه بازار کار در کارگاه های مجهز مجتمع آموزشی فنی البرز برگزار می شود.
