مدار فرمان ستاره مثلث

راه اندازی موتورهای القایی در صنایع مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد و باید به شیوه دقیق و استانداردی انجام شود. روش های متعددی برای راه اندازی موتورهای القایی مخصوصا موتورهای آسنکرون وجود دارد که از بین آن ها، راه اندازی با استفاده از راه انداز ستاره مثلت، از محبوبیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل، در این محتوا درباره مدار فرمان ستاره مثلث و روش های راه اندازی موتورهای الکتریکی با آن به طور کامل بحث خواهیم کرد.

آموزشگاه فنی البرز برای علاقه مندان به رشته برق، دوره تخصصی آموزش برق صنعتی در کرج را برگزار می کند. در این دوره تمامی سرفصل های مربوط به این رشته به صورت عملی تدریس می شود و کارآموزان تخت نظارت استاد، می توانند به صورت انفرادی برخی تمرینات عملی نیز داشته باشند.

راه اندازی موتور آسنکرون به صورت ستاره مثلت

راه اندازی موتور القایی آسنکرون به دو روش ستاره و مثلت از روش های متداول برای راه اندازی موتورهای الکتریکی در گشتاور پایین است.

با توجه به اینکه جریان موتور در زمان راه اندازی، 6 تا 7 برابر جریان اسمی موتور می شود، و توان موتور آسنکرون در حالت مثلت 3 برابر توان در حالت ستاره است، اگر موتور در حالت مثلث باشد، جریان بسیار زیادی از سیم پیچ ها عبور می کند و احتمال صدمه زدن موتور وجود خواهد داشت.

استفاده از راه انداز ستاره در مراحل ابتدایی موجب کاهش قابل توجه مقدار جریان راه اندازی موتور و جلوگیری از صدمات ناشی از جریان راه اندازی بالا می شود. زمانیکه جریان به دور نامی موتور رسید، می توان اتصال از حالت ستاره را به حالت مثلث تغییر داد.

این شیوه از راه اندازی انواع مختلفی دارد که در ادامه توضیح می دهیم:

مدار فرمان ستاره مثلث از دو نقطه

در این روش، مانند روش بالا، ابتدا راه اندازی بر روی حالت مثلث قرار دارد و سپس بر روی حالت ستاره شیفت می دهد. با این تفاوت که کاربر می تواند از دو نقطه فرایند را کنترل کند.

راه انداز ستاره مثلت از دو نقطه به دو نوع زیر دسته بندی می شوند:

نوع اول: کنترل از یک نقطه که در این روش تفاوت در نحوه سیم کشی مدار فرمان می باشد.

نوع دوم: کنترل از دو نقطه که همان روش قبلی است اما به جای یک محل، می توان از دو محل فرایند را کنترل کرد.

مدار فرمان ستاره مثلت اتوماتیک

در این روش با استفاده از یک تیغه بسته و یک تایمر، کنتاکتور ستاره قطع و کنتاکتور مثلث وصل می شود. به عبارت دیگر، تایمر ابتدا جریان عبوری را قطع می کند. با قطع جریان، اتصال ستاره نیز قطع می شود. سپس، کنتاکتور مثلث متصل می شود. در روش مدار فرمان ستاره مثلث اتوماتیک، تیغ بست در مسیر کنتاکتور قرار می گیرد. به همین دلیل، هیچ موتوری در حالت ستاره قرار نمی گیرد و مدار به طور کامل قطع می شود.

مدار فرمان ستاره مثلث دستی

در راه اندازی موتور ستاره مثلث به شکل دستی، عمل قطع کنتاکتور ستاره و اتصال کنتاکتور مثلت توسط یک شستی ساده انجام می شود.

مدار ستاره مثلث چپگرد راستگرد

چنانچه در روش راه اندازی ستاره مثلت، به هر دلیلی نیاز به تغییر جهت چرخش موتور آسنکرون باشد،  باید از روشی استفاده کرد که حالت ستاره و مثلث را با هم اجرا کند. در ادامه شکل مدار فرمان و قدرت این مدل راه اندازی را توضیح داده ایم. توجه داشته باشید این نوع راه اندازی به دلیل استفاده از قطعات کم، کاربرد زیادی دارد.

نحوه عملکرد مدار ستاره مثلث چپگرد راستگرد

در راه اندازی مدار فرمان ستاره مثلث راستگرد چپگرد، از 4 کانکتور، یک کلید شستی برای قطع، یک کلید شستی برای شروع و یک کلید شستی شروع- قطع استفاده می شود. هر کدام از کانکتوررها مسئول اجرای عملکرد معینی هستند:

• یک کانکتور برای تغذیه موتور با توالی مثبت
• یک کانکتور برای تغذیه موتور با توالی منفی
• یک کانکتور برای اتصال ستاره
• یک کانکتور برای اتصال مثلثت

شستی S2 جهت راه اندازی مدار در جهت راستگرد  و شستی S1 برای قطع کل مدار استفاده می شود. با فشار دادن کلید S2، ابتدا کلید کانکتور K1 و سپس کانکتور K3 تحریک می شوند و مدار به سمت راست و در حالت ستاره شروع به چرخیدن می کند.

اکنون با فشردن شستی S4 و تحریک کانکتور K4 می توان اتصال موتور را به حالت مثلث شیفت دارد. علاوه بر این، با استفاده از شستی استاپ S1 می توان موتور را قطع و دور موتور را تغییر داد. شستی S3 برای راه اندازی موتور به صورت چپگرد کاربرد دارد اما قبل از آن باید کانکتورهای K2 و K3 تحریک شوند. برای تغییر حالت موتور از چپگرد ستاره به چپگرد مثلث باید از شستی استاپ S4 استفاده کرد.

کاربرد مدار ستاره مثلث چپگرد راستگرد

از روش راه اندازی ستاره مثلث راستگرد چپگرد معمولا برای تغیر جهت حرکت نوار تسمه در تسمه نقاله های بزرگ استفاده می شود.

مدار الکتریکی ستاره و مثلث با لامپ

از دیگر مواد استفاده مدار الکتریکی ستاه مثلث می توان به راه اندازی مدارهای الکتریکی 3 فاز ( مقاومتی/ سلفی/ مقاومتی- سلفی) اشاره کرد. درواقع، اکثر موتورهای الکتریکی و پمپ ها با این روش راه اندازی می شوند.

عملکرد مدار الکتریکی ستاره و مثلث با لامپ

هدف از اجرای راه اندازی ستاره مثلث با لامپ، مشاهده شدت نور خروجی لامپ ها ( توان خروجی روی لامپ ها) است. زمانیکه موتور بر روی حالت ستاره است، شدت نور لامپ ها کم و در اتصال مثلث، نور خروجی بیشتری را بر روی لامپ ها مشاهده می کنیم.

اگر در مدار سمت چپ که اتصال ستاره است، 3 فاز با یکدیگر برابر باشند و اختلاف فاز آن ها تنها از نظر اختلاف فاز 120 درجه باشد، خروجی به سمت نول مدار وجود نخواهد داشت. اما اگر این اتفاق نیفتاد، یک خروجی از سر ستاره مدار به سمت نول می کشیم.

در مدار سمت راست که اتصال مثلث است، به دلیل نداشتن نقطه خنثی، نیازی به برگشت 3 فاز به سمت نول نیست.

 کاربرد مدار الکتریکی ستاره و مثلث با لامپ

از مدار الکتریکی ستاره و مثلث با لامپ اغلب برای راه اندازی موتورهای 3 فاز استفاده می شود. همانطور که می دانید، توان اتصال مثلث 3 برابر توان اتصال ستاره است. بنابراین، به هنگام راه اندازی اولیه موتور باید ابتدا از حالت ستاره استفاده کرد. اما اتصال ستاره توان پایینی دارد و برای موتورهای توان بالا کاربرد ندارد زیرا احتمال دارد موتور زیر بار بخوابد.

استفاده از مدارات مثلث به دلیل 3 برابر بودن توان آن ها نسبت به ستاره، بهترین روش برای حل این مشکل است. اما باید از یک روش راه اندازی استفاده کرد که در آن ابتدا موتور با اتصال ستاره راه اندازی شود و سپس با مدار اتصال مثلث کار کند.

کلام آخر

مدار فرمان ستاره مثلث یکی از متداول ترین روش های راه اندازی موتورهای القایی است که به دلیل قیمت پایین آن، در صنایع مختلف بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. مدار ستاره مثلث طراحی های مختلفی دارد و بر همین اساس، کاربردهای آن نیز متفاوت است.

برای راه اندازی موتور به شیوه‌ی مدار ستاره مثلث ابتدا باید مطمئن شوید که موتور قابلیت راه اندازی با این راه انداز را دارد یا خیر. سپس، با رعایت تمام نکات ضروری، راه اندازی موتور آسنکرون را به صورت استاندارد انجام دهید.

از دیگر دوره های پرمتقاضی برق که فنی البرز آن ها را طرح ریزی و برگزار می کند می توان به آموزش برق ساختمان درجه 2 در کرج و آموزش برق ساختمان درجه 1 در کرج و همجنین آموزش هوشمند سازی ساختمان در کرج اشاره کرد. قابل ذکر است که تمامی دوره ها ویژه بازار کار هستند و پس از اتمام دوره فرد آمادگی شرکت در آزمون رسمی فنی و حرفه ای را دارد. جهت اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های آموزشگاه تماس بگیرید.